1992 01 LA SAUMA DE MON ONCLE

LO SAOUMO DE MOUN OUNKLE

Plonta où meïton doù pra, shoun nah tosha dè blon lèva vè lou shier, shi nèro esta loh oùreilloh eï shouvén pensha, è nen risioù « tè vè ti lou moushu doù doumaïné ! » tsolio pa soùprè kokèro èno saoùmo... O ko duravo pa. Tou dén ko baïshavo lo testo, frounshavo loh bobinoh, mountravo loï dénh, é, én lèvén lou tiou portio tan kè poudio kourè.

Tè vènè mè kéré ! pa bestio lo saoùmo ! A saoùrè shi pénshavo où kouliè ou én lo bosteïro ? Djomaï moun ounklè voùo shoùpu...

Ero pa metshonto mè testario lo saoùmo. Pér loropa, tsholio estrè poshion è pa monka lou boùn moumén. Kan poùzavo è kè shèkouio lo testo, lon dèvinavo koïo tan dè viah o kounta.

Embosta èro ona :

– Où mouli, porta lou bla è tshorza lo forino.

– Ovon dè fènèïra tsholio ona kèré lou tounèr dè vi ; o kèro pa lou meï koumodè lo bosteiro viravo shouven

– Dovola louh tortiflèh de lo tshonso.

– Pourta lou fén én dè louh broyeh.

– Tshorza loh troussoh dè fè où pra è loh oduèri én lo fènèiro.

Snon bosteiro, tshorzavoun shoubè soun eshino loùh shah dè fén o pourta én loh tshonsèh ou où pra. O kèro pa trop pèzon, mè dè tén zén tén soun eshino poùmiavo per éndreï ; o ko doun moun ounklè y poshavo « sho poumado » ; o kèro én meïlonzè dè graisho blontsho dè shuzo è dén paoù dè vinaïgré per tshosha loï moutshoh.

En rien dè tén, khoùkouh dzourh, lo saoùmo éro gorio.

Ero dzéntouno lo saoùmo kant olio soun kouliè ! Louh trèh okroutsah où rinar kè tiravo kè tènio moun ounkle... E hue... Loh sounalioh d’où kouliè beïlavoun dè kourazé.

Finèto, lo saoùmo dè moun ounklè !... Kouneishio louh troverh de soun mestré ! Où to bè omavo pa tro ona où mouli ! Resta otosha dè fouoro, o lonèlo doù kofè, shouven lo tsharzo soubrè l’eishino, doù tén kè lounklè bevio sho pinto, O ko lo redio moùvezo. Mè oténdio, kè faïre ? Pitshavo bè doù pè, mè ero pa escouta l’énténdion pa !

Kouneishio lou tshomi dè l’establè... Veïrè lo saoùmo dovon, l’ounklè kè vènio doriè lo kuou de lo saoùmo dén sho mo dreïto, o ko fosio shounda ! Kintè omuzon moumén kè tournoreï pa veïrè

Bravo saoùmo... Lou tén o posha, è pamén tè vèï koumo kan gomén onavé shounia è kè doriè loh vatshoh vènio touto shoulo én tro où pra. L’ounklè è thu.. O ï... O kèro én autrè tén ! Mè per ièou ovè morka én paoù de mo vido ; èrè dzouine, era poshionh è pa ombishiouh, bèlèou én paoù testarih !

Mè ueï oun shèrio vuostro plasho ?

Beleoù où pra de Rogo, où meïston doïh bolaïh...

M. S.

Les Amis de St-Pierreville | 01 1992

La sauma de mon oncle

Plantaa au meitan dau prat, son nas tachat de blanc levat vèrs lo cièl, si n’èra estat las aurelhas ai sovent pensat, e ne’n risiu : « Tè vequí lo monsur dau domaine ! » Chaliá pas saupre qu’aqu’èra una sauma… Aquò durava pas. Tot d’un còp baissava la tèsta, fronçava las babinas, montrava las dents, e, en levent lo cuol partiá tant que podiá córrer.

Tè vène me quèrre ! pas bèstia la sauma ! A saure si pensava au colièr o en la bastèira ? Jamai mon oncle vo a sauput…

Èra pas meschanta mè testària la sauma. Per l’arrapar, chaliá èstre paciant e pas mancar lo bòn moment. Quand pausava e que secoiá la tèsta, l’òm devinava qu’aiá tant de viaas a contar.

Embastaa èra anaa :

- Au molin, portar lo blat e charjar la farina.

- Avant de feneirar chaliá anar quèrre lo tonèl de vin ; aqu’èra pas lo mèis comòde la bastèira virava sovent.

- Davalar los tartifles de la chança.

Portar lo fems emb de los braiets.

- Charjar las troças de fen au prat e las aduère en la fenèira.

Sans bastèira, charjavon sobre son eschina los sacs de fems a portar en las chances o au prat. Aqu’èra pas tròp pesant, mè de temps en temps son eschina paumuava per endreits ; aquòdonc mon oncle i passava « sa pomada » ; aqu’èra un meslange de graissa blancha, de suja e d’un pauc de vinaigre per chaçar las moschas.

En rien de temps, quauquos jorns, la sauma èra garia.

Èra gentona la sauma quand aiá son colièr ! Los trèts acrochats au rainard que tirava l’araire que teniá mon oncle… E u… Las sonalhas dau colièr bailavon de coratge.

Fineta, la sauma de mon oncle !… Coneissiá los travèrs de son mèstre ! Autanben amava pas tròp anar au molin ! Restar estachaa defòra, a l’anèla dau cafè, sovent la charja sobre l’eschina, dau temps que l’oncle beviá sa pinta, aquò la rendiá mauvèsa. Mè atendiá, que faire ? Pichava ben dau pè, mè èra pas escotaa, l’entendián pas !

Coneissiá lo chamin de l’estable… Veire la sauma davant, l’oncle que veniá darrièr, la coa de la sauma dins sa man dreita, aquò fasiá sondar ! Quènte amusant moment que tornarai pas veire !

Brava sauma… Lo temps a passat, e pasmens te vee coma quand gamèn anave sonhar e que darrièr las vachas veniás tota sola entrò au prat. L’oncle e tu… Aí… Aqu’èra un autre temps ! Mè per ieu avètz marcat un pauc de ma vida ; ère joine, eratz paciants e pas ambiciós, benlèu un pauc testaris !

Mè uèi ont seriá vòstra plaça ?

Benlèu au prat de Ròga, au meitan das balais…

M. S.

Les Amis de St-Pierreville | 01 1992

occitan.org