1958 QUAND ÈRO PETITON

Coucoira

Quand èrou pétitou, ai couneissegu dous garçous que broujavou touto la semano lou mouien de s’afina la diomenjo !

Un cop, per la fêto de Notro-Damo, lo Rèzi de l’Uba vei arriva lou Dolfe dau Mazè que pourtavo uno cajo ount’èro ensarra un aùjè gros coumo uno merlato, mai pinta coum’ un jaï e qu’ayo lou bè crouchu.

— Oh ! Dolfe qu’a qu’ei aquel aùsè ?

— Li disou un perouqué. Aco s’atrovo dins las Américas e s’en feï eïlà un grand coumerce.

— Ounte la trouva ?

— A la feïro de Tournou. L’ai acheta à un matalot que vénio d’aquelou païs.

— quant t’o coûta ?

— Ai pas aùsa lou dire à la fenno, que n’aùrio pèta de fio. Mai à ti, lou poïou dire. N’ai doana cent écus.

— Cent écus ? Sia pas simple ? Lou près d’uno vacho o ?

— Ouei, cent écus ! e qu’ei pas char per uno bêtio d’aquelo méno.

— Qu’ei qu’o de tant étounant, ta bêtio ? Sa pluma ? Ai tua, la semano passa, un jaï à l’épèro, dins la blacho de l’Adré, qu’èro quasimen autant gènti

— O d’étounant que fai d’oeù carra ! Ouei ! d’oeù carra ! N’a vegu, ti d’oeù carra ?

— Noun, n’ai jamè vegu. Mai, un pérouqué, — me sieu leissa dire —, qu’ei un ausè que saù parla. Parlo, tou teù.

— Se parlo ? Pardi, bien sû que parlo ! De tems en temps. Quand fai un oeù, : « Aï ! Aï ! Aï ! »

Tre semano après, lo Rèzi prenguè soun revenge.

Lou Dolfe i’avié di qu’ayo vendu soun pérouqué cent vint écus à un riche foutraù de vé-z-Anounai e que n’ayo acheta un chi de chasso coumo se n’èro jamè vegu, un chi qu’ère boun per la leùro e la perdris, per l’arrêt e per la courso, per lou bouè e per l’aigo ; enfin, per faire court, un chi de spétacle.

— Aco poù pas mieux toumba, faguè lou Rèzi. Lou Bourru, de Rousèro, m’o demanda de l’acoumpagna per l’ouverturo de la chasso dins soun doumaïne dau couta dau Gerbé. Aménarèn toun chi de spétacle coumo disé ti.

— Coumo di, fuguè fa. Lou Bourru emmenè lou dous ome e lou chi sus la planèso de Santa Eulaio e courréguèron touto la matina. Ayan coursa uno leùro jusqu’au lac d’Issarlès, quand uno caio venguè à passa en dessus dau Rèzi. La tiro, e la paùro bêtio, désala s’en vai toumba au bèù meitan dau lac.

— « Adus ! Adus ! » fai lou Dolfe à soun chi.

— Lou chi s’émodo, en tré saùt ei-z-au lac e... s’en vai querre la caie en marchant sur l’aigo !

— L’a vegui, faguè lou Dolfe, tout gounfle, de vanita, au Rèzi. Que n’en disé ?

— Paùre ! répondè lou Rèzi. I’o bé de que se vanta ! Toun chi ? Vole que te lou dise ? Aqu’ei qu’un chi d’escouvilla (balayures ou poubelle). Saic pas memo naja (nager).

G»tos dau Sardié.

Armagna du Père Menfouté | 1958

Cocoarà

Quand èro petiton, ai coneissegut dos garçons que brojavon tota la setmana lo moièn de s’afinar la diumenja !

Un còp, per la fèsta de Nòstra Dama, lo Règis de l’Ubac vei arrivar lo Dòlfe dau Maset que portava una catja ont èra ensarrat un augèl gròs coma una merlata, mè pintat coma un jai e qu’aiá lo bèc crochut.

— Ò ! Dòlfe qu’aqu’es aquel augèl ?

— Li dison un perroquet. Aquò s’atròva dins las Americas e se’n fai ailà un grand comèrce.

— Onte l’as trovat ?

— A la fèira de Tornon. L’ai achetat a un matalòt que veniá d’aquelos país.

— Quant t’a costat ?

— Ai pas ausat lo dire a la femna, que n’auriá petat de fuòc. Mè a ti, lo pòo dire. N’ai dònat cent escuts.

— Cent escuts ? Siás pas simple ? Lo prètz d’una vacha ?

— Oèi, cent escuts ! e qu’es pas char per una bèstia d’aquela mena.

— Qu’es qu’a de tant estonant, ta bèstia ? Sas plumas ? Ai tuat, la setmana passa, un jai a l’espèra, dins la blacha de l’Adret, qu’èra quasiment autant genti.

— A d’estonant que fai d’ueus carrats ! Oèi ! d’ueus carrats ! N’as vegut, ti, d’ueus carrats ?

— Non, n’ai jamès vegut. Mè, un perroquet, — me siu laissat dire —, qu’es un augèl que saup parlar. Parla, lo teu ?

— Se parla ? Pardi, bien sur que parla ! De temps en temps. Quand fai un ueu : « Ai ! Ai ! Ai ! »

Tres setmanas après, lo Règis prenguèt son revenge.

Lo Dòlfe i aviá dit qu’aiá vendut son perroquet cent vint escuts a un riche fotrau de vès Anonai e que n’aiá achetat un chin de chaça coma se n’èra jamès vegut, un chin qu’èra bon per la lèure e la perdrís, per l’arrèst e per la corsa, per lo boès e per l’aiga ; anfèn, per fairecort, un chin de spectacle.

— Aquò pòu pas mielhs tombar, faguèt lo Règis. Lo Borrut, de Rosèra, m’a demandat de l’acompanhar per l’overtura de la chaça dins son domaine dau costat dau Gerbèr. Amenarem ton chin de spectacle coma dises ti.

— Coma dit, fuguèt fat. Lo Borrut emmenèt los dos òmes e lo chin sus la planesa de Santa Eulàlia e correguèron tota la matinaa. Aián corsat una lèure jusc au lac d’Issarlès, quand una calha venguèt a passar en dessús dau Règis. La tira, e la paura bèstia, desalaa, se’n vai tombar au bèu meitan dau lac.

— Adutz ! Adutz ! fai lo Dòlfe a son chin.

— Lo chin s’esmòda, en tres sauts eis au lac e… se’n vai quèrre la calha en marchant sur l’aiga !

— L’as vegut, faguèt lo Dòlfe, tot gonfle de vanitat, au Règis. Que ne’n dises ?

— Paure ! respondèt lo Règis. I a ben de que se vantar ! Ton chin ? Vòles que te lo dise ? Sap pas mèma najar.

Guston dau Sardièr.

Armagna du Père Menfouté | 1958

occitan.org