1924 01 19 PÒLITON TRAUCHAMAÇA A LA FÈIRA DE SANT-ANTÒNI

CHROUNIQUO POTOISO

Politou Traouchomasso o lo feïro dé Sont-Ontouoni

— Té ! siés oïci Politou.

— Eh, oui, Couflotripo.

— Qué couomptés de bouo.

— Coummo vésès, pas grond causo, té véndreï moun pouorc, si vos !

— Si èrés pas trop méschont, pourrions béléou faïré pacho, sous oïci justomént per occo.

— Eh, bé, cos sieïs cént soixanto, sans mèrchonda, è t’ossuré qué t’ottroporas pas. Cos dé bouono graïsso. O mongea qué dé tortifflés é dé chostognos.

— Toutés disount lo mêmo caouso. Mé font mongea tout so qué éngraïsso. Pieï to bestio és maou foutudo. O qué dé ventré, ès pas paoupuda, o dé chombos coummo dé quillos. Ah, nou, vaou pas occo. Sieï cent vingts... si vos, cos fa... piquo oqui.

— Sieï cént vingt ?.. Té foutés dé iéou, Couffotripo, éno bestio poreïro. Mé té réndés pas compté dé ço qué mo cousta per l’engroïssa. Si t’oyo chooupégu, poya forino, tortiflés, chostognos, véïrios qué sous pas éxigeont. Mé t’èn réndés pas compté du tout.

— Si, tu, Politou, érès coummo iéou ooubligea de lou chorcuta, é dé lou révendré en détail, véïrios, tu maï, qué tout ès pas quitté, è qué ènd’oquél prix, li mongeoreï presqué d’orgént.

— Presqué !! Ah ! ou disés bien. Moun paouré Couflotripo, mé chaou pas préné pèr en bodaoud, sabé, presqué eïtont que tu, ço qué pouodès gogna en chorcutént. E si mé poyès moun pouorc sieï cent vingt, n’èn tiroras mouort prochés dè millo, sinoun maï.

— Coummo couomptés bien, Politou, l’en dirio qué siés ona o l’èscolo eï coullégé. Ooublédés cepéndént dé porla dé lo véntraillo, dos ooussés, dé lou bourro. Ou véndènt pas occo ?...

— Nous véndès pas lo véntraillo, ni lo bourro. Mé eï jomaï éntendu diré qu’én chorcutier ayé jitta lous ooussés os chis. Dévés bé éstré coummo lous commorados ; tochés bé mouyén dé lous véndrés ei pès de lo viando. O sieï cént vingt co faï jomaï qué sieï francs quatré soous lou kilo, tondis qué véndras, los sooucissos douzé francs lou kilo, éncaro li méttras lo mita dé lard pér n’èn tira èncaro meï porti. Lous jombous, éntré déx-huit è vingt francs lou kilo, lou paou dé lard qué oouras pas fa possa din tos sooucissos ou foundu din to graisso noouf francs. To graisso ounté li oouro mita lard sèro véndudo ooumèn déx francs. Parlé pas dos postés, qué véndras quinzé, sézés francs lou kilo, lous boudins quatré francs lou kilo, sans coumpta los caillétos o rosou dé cinq ou sieï francs lou kilo.

— Alors qu’ochotés los blettos pér los feïro huet soous lou kilos, qué pèr los éngroïssa, postoras dïn lou jus qué couloro de to machino o ocha lo viando. Mêmo mé sous loïssa diré qué n’io qué li méttount dé bouillou dé soupo, pèrqué eï four, lo cholou bévio pas trop lo graïsso. Vesés Couflotripo qué counneïssé èn paou toun mèstié.

— Mé ronversés, Politou. O t’énténdré rosounna, vésé bé qué siès pas tout o fés en couyon. Porlént plus d’occo, porlént dé to bestio. Anén, toun dornier moout.

Coummo t’eï dit, sieï cént soixanto ; déx francs pèr lou pétit, qué li pourtavo lo seillo, é dé café pèr toutés.

— Ah ! nou ; o trénto, si vos, é dé café pèr toutés.

— Nou, nou ; soixanto, pas un dé maï, pas un dé mèn... Eno graïsso coummo occo, mé cos pas poya, franchomént, counvéné nén...

— Oui, oui ; tout ço qué voudras, mé siès pas rosounablé. Té... véjo oïci Espélovacho lou bouchié ; iel té diro ço qué co vao. Qué n’èn pènsés Espélovacho, o sieï cént trénto sous rosounablé ?. .

— Largeomént, vaou pas maï. Anèn Politou décido té...

— Soixanto... ; dèx francs pèr lou pétit, é dé café pèr toutés.

— Volés mé creïré Couflotripo, tu maï Politou... Vaou vous méttré d’occouord. O sieï cént quaranto n’èn porlént plus ; émmé dé café.

— Pouodé pas, li monjé d’orgent... lo forino, los chostognos, co couosto quaoucon...

— Quaranto... l’io pas dé maou pèr un ni pèr l’aoutré, anén décido té Politou, piquo oqui ?

— Emmé dèx francs, pèr lou pétit, oui... Diras pas qué sous méschont...

— Eh ! bé, occo li ès, piquo ocqui, pacho faïto...

— Pacho faïto !..

— Iaro Couflotripo, véné poya dé café, é tu Politou, poyoras dé bièro...

— Ounté onén, dijo tu Espélovacho, qué counneïssés lous cafés ounté l’en ès bien ?..

— Onén, eï « Sièclé »...

— Cos occo eï « Sièclé ». Moun omi, pouodés diré qu’Espélovacho, m’o pré pèr surpriso, qué to fa faïré éno bouonno pacho. Ten répéntiras pas. Eno bestio poreïro cos pas poya, sieï cént quaranto lous cént kilos.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

— Osséto-té ocqui, Couflotripo, tu Espélovacho soubré lo bonquéto, émmé lou pétit.

— Garçon, garçon..., dé café pèr quatré... bouo é chaoud...

Lou GUSTOU.

Journal d’Aubenas et de Vals-les-Bains | 19 01 1924

CRONICA PATOASA

Pòliton Trauchamaça a la fèira de Sant-Antòni

— Tè ! siás aicí Pòliton.

— E, oí, Conflatripa.

— Que còmptes de bòn ?

— Coma veses, pas grand causa, te vendrai mon pòrc, si vòs !

— Si ères pas tròp meschant, porriam benlèu faire pacha, sos aicí justament per aquò.

— E ben, quò’s sièis cents soassanta, sans merchandar, è t’assure que t’atraparàs pas. Quò’s de bòna graissa. A manjat que de tartifles è de chastanhas.

— Totes dison la mèma causa. Mè fan manjar tot çò que engraissa. Puèi ta bèstia es mau fotuda. A que de ventre, es pas paupuda, a de chambas coma de quilhas. A ! non, vau pas aquò. Sièis cents vint… si vòs, quò’s fat… pica aquí.

— Sièis cents vingt ?… Te fotes de ieu, Conflatripa, una bèstia parèira. Mè te rendes pas còmpte de çò que m’a costat per l’engraissar. Si t’aiá chaupegut paiar farina, tartifles, chastanhas, veiriás que sos pas exijant. Mè te’n rendes pas còmpte du tot.

— Si tu, Pòliton, ères coma ieu aublijat de lo charcutar, e de lo revendre en detai, veiriás, tu mai, que tot es pas quite, è que en d’aquel pris, li manjarai prèsque d’argent.

— Prèsque ! A ! o dises bien. Mon paure Conflatripa, me chau pas prene per un badaud, sabe, prèsque eitant que tu, çò que pòdes ganhar en charcutent. E si me paies mon pòrc sièis cents vint, ne’n tiraràs mòrt pròche de mila, sinon mai.

— Coma còmptes bien, Pòliton, l’am diriá que siás anat a l’escòla ei collège. Aubledes cependent de parlar de la ventralha, das òsses, de la borra. O vendem pas aquò ?

— Nos vendètz pas la ventralha, ni la borra. Mè ai jamai entendut dire qu’un charcutièr aie gitat los òsses as chins. Deves ben èstre coma los camaradas ; taches ben moièn de los vendre ei pes de la vianda. A sièis cents vint quò fai jamai que sièis francs quatre sòus lo quilò, tandis que vendràs las saussissas dose francs lo quilò, encara li metràs la mitat de lard per ne’n tirar encara mèis partit. Los jambons, entre dètz-uit è vint francs lo quilò, lo pauc de lard que auràs pas fat passar dins tas saussissas o fondut dins ta graissa nòu francs. Ta graissa onte li aurà mitat lard serà venduda aumens dètz francs. Parle pas das pastès, que vendràs quinze, sese francs lo quilò, los bodins quatre francs lo quilò, sans comptar las calhetas a rason de cinc o sièis francs lo quilò. Alòrs qu’achaptes las bletas per las fèiras uèt sòus lo quilò, que per las engraissar pastaràs dins lo jus que colòra de ta machina a apchar la vianda. Mèma me sos laissat dire que n’i a que li meton de bolhon de sopa, per que ei forn, la chalor bévia pas tròp la graissa. Veses Conflatripa que coneisse un pauc ton mestièr.

— Me ranvèrses, Pòliton. A t’entendre rasonar, vese ben que siás pas tot a fè un colhòn. Parlem plus d’aquò, parlem de ta bèstia. Anem, ton darnièr mòut.

— Coma t’ai dit, sièis cents soassanta ; dètz francs per lo petit, que li portava la selha, e de cafè per totes.

— A ! non ; a trenta, si vòs, e de cafè per totes.

— Non, non ; soassanta, pas un de mai, pas un de mens… Una graissa coma aquò, mè quò’s pas paiat, franchament, convene ne’n…

— Oí, oí ; tot çò que voudràs, mè siás pas rasonable. Tè… veja aicí Espèlavacha lo bochièr ; iel te dirà çò que quò vau. Quene’n penses Espèlavacha, a sièis cents trenta sos rasonable ?…

— Larjament, vau pas mai. Anem Pòliton decida-te…

— Soassanta… ; dètz francs per lo petit, e de cafè per totes.

— Vòles me creire Conflatripa, tu mai Pòliton… Vau vos metre d’acòrd. A sièis cents quaranta ne’n parlem plus ; emme de cafè.

— Pòde pas, li mange d’argent… la farina, las chastanhas, quò còsta quaucòm…

— Quaranta… li a pas de mau per un ni per l’autre, anem decida-te Pòliton, pica aquí ?

— Emme dètz francs, per lo petit, oí… Diràs pas que sos meschant…

— E ben ! aquò li es, pica aquí, pacha faita…

— Pacha faita !…

— Iara Conflatripa, vene paiar de cafè, è tu Pòliton, paiaràs de bièra…

— Onte anem, dija tu Espèlavacha, que coneisses los cafès onte l’am es bien ?…

— Anem, ei « Siècle »…

— Quò’s aquò, ei « Siècle ». Mon amic, pòdes dire qu’Espèlavacha, m’a pres per surprisa, que t’a fat faire una bòna pacha. Te’n repentiràs pas. Una bèstia parèira quò’s pas paiat, sièis cents quaranta los cent quilòs.

— Assèta-te aquí, Conflatripa, tu Espèlavacha sobre la banqueta, emme lo petit.

— Garçòn, garçòn…, de cafè per quatre… bòn è chaud…

Lo Guston

Journal d’Aubenas et de Vals-les-Bains et de l’Arrondissement de Largentière, paraissant le Samedi : Organe de la Fédération Républicaine, Radicale, Radicale-Socialiste et Socialiste de la 2^me circonscription de Privas | 19 01 1924

occitan.org