1503 06 12 EL NOM DE DIEU SIÁ

El nom de Diau sya [benit]… En l'an que l'on compta mille cinq he très, he lo 12 del més de jun, es istado fundado los très venerabla confrayria del cors de J.C., he aquo per la volontat he illuminasion del Saint Esprit, per los confrayrés que s'en segu :

Prumeyramente, noblé Jean Fugeyra, Me Peyré de las Liouras, Me Jacques Delacis, Me Jacques la Riba, Me Guillaume del Serré, Me Gabriel Armandès, Me Vidal del Serré, Me Jean Cairés, Me Jean Alben, Me Mathiau Duran, Antoine Girot, Jean Rouré, Jean Armandès, tos vray parochar.

Loquelle es istado fundado ho lo honor et reverenso de la Pasion de J.C., he aquo jurat he promés sobré Sant Evangelis de servir et gardar los Statuts dedins inscrit he a la honor des 13 Apostols hin memoria del nouvel Testamén.

Per lo Salvation des vostras armas de aqueus que son mors, prumeyrament, es de Statut que le jorn del jaus de Diau sia dita una messa alta vos an diaqué he sudiaqué del ofisse del jorn, et que los confrayrés sian atengus de elluminar chascu son syre per aquo fayt en la ellevasion de notre Sennor, he que tos los Confrayrés sian atengus de communiar aquel jorn, he los chapelas dire messa ho communiar.

Item seran atengus los confrayrés de pourtar ho far pourtar lor syré a la prosesion, he quan metran notre Sennor en Carse lo jorn del Toussans, he y chantar Ave, Verum Corpus Christi.

Item seran atengus de chantar un Libera me a la fin de la messa sobré chascu confrayré mors aquel an.

Item chascu confrayré sera atengu de junar la vegelia del jorn de Diau, ho si non pot de junar, que sia atengut de donar cinq deniers tournois à la honor de las cinq playes de Jesus-Christ.

Item chascu confrayré deu payar per intrados una livra he mejo de sira, he de solidos cinq sols.

Item es de Statut que un confrayré sia atengut de donar dinar aux autres a ses propres despens. Oquel sera per election elegit, en estrémen los noms de toutés lous confrayrés quan on l'aura fayto, he lo nom de Jesus bota hen un plat ben covert, he lo fasen pourtar ha quelqu'un hen acoumansan an aquel que ha dita la messa, hen tiran a la man drayta jusqu'al bot, he pueys tornar a un versar aras aquel qu'a dita ladita messa jusqu'as a l'autre bot, jusqu'as a tant que quelcu aya su nom ho lo nom de Jesus, he aquel que lo aura sera baylo l'an que sé sé.

Item que lo baylo sia atengut convocar trezé paurés parochar masclés, he lir ayo a donar a disnar honorablamen, segan la possibilitat, he aquo dinar que los autres confrayrés si asetu he disnent pacificamen san primirassion, he que sian los assis d'un las tant los confrayrés que los paurés.

Item es de Statut que aquel que aura le senom de Jesus ho su nom, que a fin del diner se leve he que prenna una ayguedeyra plena d'aygua aubé una servieta, he que dona a lavar lo pé dreyt a chascu pauré, he puey la lui pane en la servietta he lo ly baysé en signé de humilitat, en donan a chascu pauré un pan de dos deniers valen.

Item que tandis aquo se fara, los chapelas, clercs, sian atengus de dire lo salmé Miserere mei, pausadamen, he Deus misereatur nostri, he los autres lo Pater noster he Ave Maria, he pueys Grassias.

Item que quand un confrayré sera mort, que los autres confrayrés sian atengus de lo anar quérir hen sù ostal, he lo portar de quatré en quatré confrayrés sans autrés, he lo sobelir, fichar el cros, tenir le drap aux Exaudis, ho el seria de pesta hen pediunessa.

Item atengus de dire ho far dire totas las semanas la messa de Liberavit del jorn del jaux de Diau, he quan vé le jorn de Apostol jous lai an a dire a la devosion del chapela que la deu dire, he que chascu confrayré ayo a baylar a tos los ans quatre doblés per payar las messas, he que lo baylo d'aquel an sia atengut de los levar he portar aux chapelas confrayrés tan solamen, he que lodit baylo sia atengut de levar intrados he solidos chascu baylo per su an, an per an.

Item, es de statut que tos los confrayrés, quant un ne moria, que los autres sian atengus, aquel jorn ho lendeman, de far dire una messa de l'office de mors, he un chascu confrayré sia atengut de baylar cinq deniers al baylo dequel an, he los ayo y a portar aux chapelas confrayrés, compris lo prio ho sun vicari, aubé los Exaudis he lo Libera me.

Item, es de statut que un chascu confrayré sia atengut de dire per un chascu mort, los chapelas una messa, he los clercs cinq fés los se salmés et très fés des mors, et los laycs cin fés lo Pater noster et un fés l'Ave Maria.

Item, quant un confrayrés moria a tres legas de la perocha, que los confrayrés sia atengus de lo onar querir a los despens, s'il non ha déqué.

Item, que sian atengus chascu de illuminar su syré la Toussans he los vendrés-sans, honorablamen, quan metu notreSennor hen Carse he ale salir.

Item, que quant un confrayré sera mort, que les autres en pueschen elegir un autre et personne veray prodoine, au pacte que si lo pasia que vay de vido a trepas ; he se sen inbetal que si su eyretier es vray prodoine de bonne consation, que el lo puechen elegir hen son luoc, he el en dejo jauhir de sa election ho se prouvaria del confiance que non fussa sufisen.

Item que si nia dengu confrayré que fussa verbos malisious blasfamador de Diau y bona ho escumengat, que sia spelit de la confrayria per aquel an, he les autres confrayrés y ayon a botar un pauré.

Item que quan lo jaux vendra una festa d'Apostol que sia festa solennelle, que sia dita la messa Alta vos per losdits confrayrés, a la devosion de aquel que la dira an la commemorasion de jorn du jaus de Diau.

Item que si nia dengus que, per malissa, debat l'un contre l'autre, non volgues perdonar son confrayré comas frayré he non anar dignar an lo baylo per malissa contra quelcu confrayré que an continua los autres confrayrés, hen pueschen helegir un autre ho plusieurs sans jamais lo tornar resobré, més le tenir per yregulier ; he tos los contradisseus que non volria servar gardar les estatuts desus metus, que ne sia espelis he salis.

Ayso son les estatuts fay per los sobre nomas et sennhas per me, Jaques la Riba, que hey présés los dits Estatuts el propre original he per memoria per durable los ey botas hen permagi l'an he lo jorn desus.

 

Rippe.

 

 

 

… | 12 06 1503

 

 

 

El nom de Diau siá […] En l’an que l’òm còmpta mila cinc e tres, e lo 12 del mes de junh, es istada fondada la très venerabla confrairiá del còrs de J.C., e aquò per la volontat e illuminacion del Sant Esprit, per los confraires que s’en segut :

Prumèiramente, nòble Jan Fugèira, Me Pèire de la Liuras, Me Jaques Delacis, Me Jaques la Riba, Me Guilhaume del Sèrre, Me Gabrièl Armandés, Me Vidal del Sèrre, Me Jan Caires, Me Jan Alben, Me Matiau Duranc, Antoine Giròt, Jan Rore, Jan Armandés, tots vrais parrochars.

Laquèla es istada fondada a la onor e reverença de la Passion de J.C., e aquò jurat e promés sobre Sants Evangèlis de servir e gardar los Statuts dedins inscrits e a la onor dels 13 Apòstols in memòria del novèl Testament.

Per la Salvacion de vòstras armas de aqueus que son mòrts, prumèirament, es de Statut que lo jorn del jaus de Diau siá dita una messa alta votz amb diaque e sodiaque de l’ofice del jorn, e que los confraires sián atenguts de enluminar chascun son cire per aquò fait en la enlevacion de nòstre Senhor, e que tots los Confraires sián atenguts de comuniar aquel jorn, e los chapelans dire messa o comuniar.

Itèm seràn atenguts de chantar un Libera me a la fin de la messa sobre chascun confraire mòrts aquel an.

Itèm chascun confraire serà atengut de junar la vegelha del jorn de Diau, o si non pòt de junar, que siá atengut de donar cinc denièrs tournois a la onor de las cinc plaias de Jèsus-Crist.

Itèm chascun confraire deu paiar per intradas una liura e mèja de cira, e de salidas cinc sòls.

Itèm es de Statut que un confraire siá atengut de donar dinar aux autres à ses propres despens. Aquel serà per eleccion elegit, en estrement los noms de totes los confraires quand òm l’aurà faita, elo nom de Jèsus botat en un plat ben covèrt, e lo fasent portar a quelqu’un en acomançant amb aquel que a dita la messa, en tirant a la man draita jusc al bot, e puèis tornar a un versar aras aquel qu’a dita ladita messa juscas a l’autre bot, juscas a tant que quelqu’un aia son nom o lo nom de Jèsus, e aquel que lo aurà serà baila l’an que se sèc.

Itèm que lo baila siá atengut convocar tretze paures parrochars mascles, e lir aia a donar a disnar onorablament, segant la possibilitat,e aquò dinar que los autres confraires si asseton e disnen pacificament sans primirassion, e que sián los assis d’un latz tant los confraires que los paures.

Itèm es de Statut que aquel que aurà le sent nom de Jèsus o son nom, que a fin del diner se lève e que prenna unaaigadèira plane d’aiga aube una servieta, e que dona a lavar lo pè dreit a chascun paure, e puèi la lui pane emb la servieta e la li baise en signe de umilitat, en donant a chascun paure un pan de dos denièrs valents.

Itèm que tandis aquò se farà, los chapelans, clèrcs, sián atenguts de dire lo salme Miserere mei, pausadament, e Deus misereatur nostri, e los autres lo Pater noster e Ave Maria, e puèis Grassias.

Itèm que quand un confraire serà mòrt, que los autres confraires sián atenguts de lo anar querir en son ostal, e lo portar de quatre en quatre confraires sans autres, e lo sobelir, fichar el cròs, tenir le drap aus Exaudis, o el seriá de pèsta en pediunessa.

Itèm atenguts de dire o far dire totas las setmanas la messa de Liberavit del jorn del jaus de Diau, e quand ven le jorn de Apòstol jòus lai an a dire a la devocion del chapelan que la deu dire, e que chascun confraire aia a bailar a tots los ans quare dobles per paiar las messas,e que lo bailon d’aquel an siá atengut de los levar e portar aus chapelans confraires tant solament, e que lodit bailon siá atengut de levar intradas e salidas chascun bailon per son an, an per an.

Itèm, es de statut que tots los confraires, quand un ne mòria, que los autres sián atenguts, aquel jorn o l’endeman,  de far dire una messa de l’ofice de mòrts, e un chascun confraire siá atengut de bailar cinc denièrs al bailon de quel an, e los aia i a portar aus chapelans confraires, comprís lo prior o sun vicari, aube los Exaudis e lo Libera me.

Item, es de statut que un chascun confraire siá atengut de dire per un chascun mòrt, los chapelans una messa, e los clèrcs cinc fes los sèts salmes e tres fes dels mòrts, e los laïcs cinc fes lo Pater noster e un fes l’Ave Maria.

Itèm, quand un confraires mòria a tres lègas de la perròcha, que los confraires siá atenguts de lo anar querir a los despens, s’il non a dequé.

Itèm, que sián atenguts chascun de illuminar sun cire la Tossants e los vendres sants, onorablament, qu’an metut nòtre Senhor en Càrcer e a le salir.

Itèm, que quand un confraire serà mòrt, queles autres en puèschen elegir un autre e personne verai prodoine, au pacte que si lo pasia que vai de vida a trepàs ; e se sen inbetal que si sun eiretièr es vrai prodoine de bòna consacion, que el lo pueschen elegir en son luòc, e el en deja jauïr de sa eleccion o se provariá del confiança que non fussa sufisent.

Itèm que si n’i a dengú confraire que fussa verbós maliciós blasfemador de Diau i bòn a o escumenjat,que siá spelit de la confrairiá per aquel an, e les autres confraires i aian a botar un paure.

Itèm que quand lo jaus vendrà una fèsta d’Apòstol que siá fèsta solennèla, que siá dita la messa Alta votz per losdits confraires, a la devocion de aquel que la dirà amb la comemoracion de jorn du jaus de Diau.

Itèm que si n’i a dengús que, per maliça, debat l’un còntra l’autre, non volguès perdonar son confraire coma fraire e non anar dinnar amb lo bailon per maliça còntra quelqu’un confraire que an continuat los autres confraires, en puèschen elegir un autre o plusieurs sans jamais lo tornar reçòbre, mès le tenir per iregulièr ; e tots los còntradisseus que non volriá servar gardar les estatuts dessús metuts, que ne siá espelits e salits.

Aiçò son les estatuts faits per los sobrenomats e segnats per me, Jaques la Riba, que ai preses los dits Estatuts el pròpre original e per memòria per durable los ai botats en permagin l’an e lo jorn dessús.

Rippe.

 

 

 

… | 12 06 1503

 

© Denis Capian, 2011

 

occitan.org